PRIZNAVANJE I ZAŠTITA SINDIKALNIH SLOBODA U DOMAĆEM PRAVU U PERIODU OD PRVOG DO DRUGOG SVETSKOG RATA
Apstrakt
Zbog izuzetne važnosti sindikalnih sloboda u 21. veku i trenutnog položaja sindikata, autorka ovim radom nastoji da, prevashodno primenom istorijiskopravnog metoda, ukaže na put priznavanja i zaštite sindikalnih sloboda u domaćem pravu u periodu od Prvog do Drugog svetskog rata. U radu se prvenstveno polazi od određivanja pojma i sadržine sindikalnih sloboda, da bi se potom analizirale ekonomske, socijalne i političke prilike u Evropi i svetu koje su pokrenule borbu radničke klase za sindikalne slobode i prava. Centralni deo rada bavi se analizom zakonskih pravnih propisa od kraja Velikog rata pa sve do početka Drugog svetskog rata, koje sadrže odredbe o sindikalnim slobodama. Takođe, analizirani su i društveno-političke i ekonomsko-socijalne prilike u Srbiji između dva rata, osnivanje prvih radničkih i sindikalnih organizacija i formiranje Glavnog radničkog saveza. Analizom dostupne literature i dostupne arhivske građe dolazi se do zaključka da je u međuratnom periodu radnička klasa uspela da se izbori za zakonsko priznanje sindikalnih sloboda, međutim, zakonske odredbe kojima se ono garantovalo u praksi skoro i nisu primenjivane.
Reference
Bajič, Stojan. 1937. Osnovi radnog prava. Beograd: Kon.
Brajić, Vlajko. 2001. Radno pravo-radni odnosi, drugi odnosi rada i socijalno osiguranje. Beograd: Savremena administracija.
Despax, Michel, Jacques Rojot, Jean-Pierre Laborde. 2011. Labour Law in France. The Hague: Kluwer Law International.
Douka, Viktoria Sp., Vasileios Th. Koniaris. 2018. Labour Law in Greece. The Hague: Wolters Kluwer.
Hađirović, Ahmed. 1/1965. Donošenje „Uredbe o utvrđivanju minimalnih nadnica, zaključivanju kolektivnih ugovora, pomirenju i arbitraži” 13. februara 1937. godine. Prilozi: 97–108.
Hasanagić, Edib, Milenko Topalović. 1964. Sindikalni pokret u Srbiji (1903–1919). Tom prvi, knjiga četvrta. Beograd.
Ignjić, Stevan, Istorija Titovog Užica (do 1918). 1989. Tom I, Radnički pokret do Prvog svetskog rata. Titovo Užice.
Ilić Petković, Aleksandra. 2014. Pravni položaj državnih službenika u uslovima reforme državne uprave u Republici Srbiji, sa posebnim ovrtom na organe u oblasti zaštite životne sredine. Doktorska disertacija (neobjavljena). Beograd: Fakultet za pravo, javnu upravu i bezbednost, Megatrend univerzitet u Beogradu.
Jelić, Miljan. 2016. Doprinos radničkog pokreta razvoju radnog prava u Srbiji u periodu od 1901–1914. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Jovanović, Predrag. 2009. Građa za kolektivno radno pravo Srbije. Socijalna prava i ekonomska kriza. Beograd.
Jovanović, Predrag. 2019. Labour Law in Serbia. The Hague: Wolters Kluwer.
Jovanović, Predrag P. 2018. Radno pravo. Novi Sad: Pravni fakultet Univerzitet u Novom Sadu.
Kovačević, Ljubinka. 3/2015. Development of employment relationship concept in the law of Serbia: From authentic self-management concept to late (re)affirmation of the contractual concept. Revue de droit comparé du travail et de la sécurité sociale.
Krekić, Bogdan. 1926. Radnički sindikati, Pravci i struje u radničkom sindikalnom pokretu. Beograd: Radničke komore.
Lubarda, Branko A. 2013. Radno pravo – Rasprava o dostojanstvu na radu i socijalnom dijalogu. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Maksimović, Nebojša. 2007. Valjevo i valjevski kraj u Drinskoj banovini (1929–1941). Valjevo: Međuopštinski istorijski arhiv Valjevo.
Marković, Ratko. 2015. Ustavno pravo. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Mijatović, Petar. 2015. Pravo na sindikalno udruživanje. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Milenković, Milica, Toma Milenković. 2002. Zapošljavanje u Srbiji od začetka do oslobođenja zemlje 1944. Knjiga I. Beograd.
Milenković, Toma. 11/1981. Privremeno radničko zakonodavstvo u Jugoslaviji (od kraja Prvog svetskog rata do donošenja Vidovdanskog ustava). Zbornik zavoda za povijesne znanosti istraživačkog centra Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti: 109–232.
Pantelić, Aleksandar. 2018. Razvoj domaćeg radnog prava od 1910–1941.
godine: začeci i prvi oblici državnog intervencionizma u oblasti radnih odnosa. Master rad (neobjavljen). Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu.
Pavlović, Marko. 2008. Pravna evropeizacija Srbije 1804–1914. Kragujevac.
Pavlović, Vukašin. 1974. Sindikat i politički sistem. Beograd.
Perović, Latinka. 2015. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (1918–1929) / Kraljevina Jugoslavija (1929–1941): nastanak, trajanje i kraj. Beograd.
Pešić, Ratko. 1971. Uticaj radničkih organizacija na stvaranje i aktivnost Međunarodne organizacije rada. Beograd.
Petrović, Aleksandar. 2009. Međunarodni standardi rada. Niš.
Petrović, Ljubomir. 2011. Socijalna politika u Kraljevini Jugoslaviji: bilans jednog neuspeha. Beograd.
Politeo, Ivo. 1934. Radno pravo. Zagreb.
Ravnić, Anton. 2004. Osnove radnog prava – domaćeg, uporednog i međunarodnog. Zagreb.
Ravnić, Anton. 1/1971. Savremene koncepcije o štrajku u kapitalizmu. Politička misao 8: 59–71.
Stojanović, Zdrava. 57/2018. O političkim pravima i slobodama u Kneževini i Kraljevini Srbiji – ustavni i zakonski okviri XIX vek. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Nišu 80: 37–64.
Tintić, Nikola. 1/1964. Značaj i uticaj političkih programa, političkih organizacija i akcija na sindikalno jedinstvo, odnosno pluralizam u nacionalnim, regionalnim, i međunarodnim okvirima. Politička misao: 33–85.
Treu, Tiziano. 2007. Labour Law and Industrial Relations in Italy. The Hague: Wolters Kluwer.
Tucović, Dimitrije. 1914. Jedinstvo pokreta. Beograd.
Vinaver, Vuk. 1964. Sindikalno-štrajkački pokret u Srbiji (1903–1910). Zbornik Istorija XX veka, VI. Beograd.
Vujić, Jerotije, Milan Sikirica, Milan Ninić, Zoran Joksimović, Milovan Ilinčić, Milan Tripković. 1967. Valjevo grad ustanika. Beograd.
Savez samostalnih sindikata Srbije (SSSS). Iz istorije sindikalnog pokreta. https://www.sindikat.rs/stari_sat/istorijat.htm, poslednji pristup 2. avgusta 2020.
Portal Mašina. 2019. Na današnji dan počeo je generalni štrajk železničara Kraljevine Jugoslavije. https://www.masina.rs/?p=9337, poslednji pristup 19. septembra 2022.
Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Službene novine KSHS 142/1921.
Zakon o zaštiti radnika, Službene novine KSHS 128/1922.
Zakon o radnjama, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 262/1931.
Zakon o udruženjima, zborovima i dogovorima, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 225/1931.
Uredba o utvrđivanju minimalnih nadnica, zaključivanju kolektivnih ugovora, pomirenju i arbitraži, Službene novine Kraljevine Jugoslavije 33/1937.
Uputstvo za postupanje u slučaju štrajka u Kraljevini Jugoslaviji, Građa za istoriju radničkog pokreta u KPJ u Vojvodini, 1918–1929, priredila D. Albulj, S. Karlovci 1966, 63–65.
Odluka br. 1104/1921, 27. maj 1921. godine Ministarskog saveta o dozvoli rada sindikalnim organizacijama koje se bave ekonomskim pitanjima radništva, Građa za istoriju radničkog pokreta u KPJ u Vojvodini, 1918–1929, priredila D. Albulj, S. Karlovci 1966, 145–146.
Međuopštinski istorijski arhiv Valjevo (MIAV), fond opština grada Valjeva, 1913, inv. jedinica 157.
– Dopis Načelstva okruga valjevskog upućen Sudu opštine Valjevske.
– Dopis uprave Udruženja sudija Kraljevine Jugoslavije Okružnom sudu u Valjevu iz 1933. godine
